Schepersinstinct vast verankerd in het ras

Scheperen is de Nederlandse naam voor het hoeden van schapen.
Met schepersinstinct wordt deshalve bedoeld het vermogen van Schapendoezen om kuddes schapen te hoeden.
Hoe dat in het ras verankerd werd heb ik bescheven in dit document±
Dit heb ik ontdekt door van alle Schapendoezen de stamboom uit te pluizen tot aan het begin toe.
Punt is natuurlijk wel dat het altijd al vast in het ras verankerd zat, want als die eerste honden het al niet erfelijk meegekregen hadden dan hadden ze het natuurlijk ook niet door kunnen geven.

Fokken vereist inzicht in samenstelling ras

Om te kunnen beoordelen of je fokplan bijdraagt aan het voortbestaan van het ras heb je niks aan de stamboomkennis van je voorgenomen combinatie.
Wat je nodig hebt is inzicht in de stambomen van alle andere Schapendoesen.
Ook daar heb je jaren voor nodig.
Heb je dat eenmaal dan ben je nog niet klaar want je moet ook overzicht houden op wat er nog geboren gaat worden.
Zelf zoek ik steeds per periode van 5 jaar uit in welke verhoudingen de verschillende families voorkomen, zie bijv.
Nu ben ik bezig de periode 2000-2007 in kaart te brengen. Dat is wat meer dan 5 jaar, maar zo nauw neem ik het nu ook weer niet en mijn nestenlijst gaat tot half 2007, dus vandaar!

Dagelijks vingerkammen onmisbaar

Dat merkte ik weer eens nadat ik Teun een paar weken niet had kunnen kammen doordat er dan steeds ruzie tussen haar en Yoda uitbrak.
Maar ineens viel het me op dat ze haar rechtervoorpoot niet meer gebruikte.
Bleken da haren van de voorpoot samengeklit te zijn met de haren op haar buik, waardoor ze haar poot niet meer strekken kon.
Haar haren waren in elkaar verward geraakt, zoals alles wat in het haar terecht komt erin verward raakt.
Het is een soort wurghaar, ik heb er zelfs al slakken en wormen uitgepeuterd, en het gevaarlijkste zijn wel de bijen.
Daarom happen ze er altijd naar, denk ik.
Met Teun heb ik zelfs al meegemaakt dat de nagels van haar achterpoot in een klit aan haar voorpoot vastgehaakt zat, terwijl ik de vacht toch regelmatig op klitten navlooi.

Kuif ook nooit afknippen

Schapendoezen lopen nog al makkelijk ergens tegenop, dat komt niet doordat ze niet kunnen zien vanwege hun kuif, maar doordat ze hun ogen meer op de verte gericht houden dan op dichtbij, omdat het van origine honden van de open ruimte zijn en er gewoon vanuitgaan dat er niks in de weg zal staan.
De kuif voor hun ogen is er dan ook om te voorkomen dat ze teveel zien van wat er ver weg gebeurd.
Ook als je de kuif opbindt of afknipt blijven ze trouwens tegen dingen aanlopen, terwijl ze zelfs als ze stekeblind zijn gewoon op vol vermogen door blijven hollen alsof ze alle ruimte van de wereld hebben.

Vacht van de Schapendoes vooral met rust laten

Borstelen is ook goed voor de huid, kammen niet, maar het beste kun je de vacht toch niet te vaak borstelen.
In plaats daarvan kun je het beste Toepoels aanwijzing volgen en de vacht dagelijks alleen met de vingers doorkammen op ongerechtigdheden en het borstelen beperken tot eenmaal per week.
Klitten laten na verloop van tijd vanzelf los, maar je kunt een handje helpen door de lange haren uit de klit te verwijderen, wat dan wel haar voor haar moet gebeuren.
Moeilijkste zijn de klitten tussen de tenen van de poten en tussen de voetkussens, maar als je hond je toelaat ook daar onderhoud te plegen heb je natuurlijk wel een heel nauwe band met je hond opgebouwd.
Het vachtverzorgen kost dan wel veel tijd, maar het voordeel ervan is dat het je een mogelijkheid geeft om de vertrouwensband met je hond op te bouwen en uit te breiden.
Mits je er natuurlijk mee begint als de hond nog zo jong is dat vachtverzorging nog helemaal niet nodig is.
Juist omdat het nog niet nodig is geeft het ook nog geen problemen en is het borstelen dus alleen een prettige ervaring.
Dat het vooral bij de poten een voordeel geeft merk ik nu met Yoda, die alleen maar geknipt werd.
Het is bijna ondoenlijk om zijn poten te kammen, hij heeft al een borstel kapot gebeten met zijn krachtige gebit.

Schapendoezen mag je niet kammen

Een Schapendoes hoort een ondervacht te hebben.
Kam je de vacht dan trek je die ondervacht eruit.
Een Schapendoes hoort geborsteld te worden.
Daarom krijg je een kortgeknipte vacht ook nooit meer goed, want enerzijds moet je de nieuwe haren loskammen waardoor je de ondervacht verwijdert en anderzijds laat je de ondervacht zitten dat houden die de nieuwe haren tegen het lichaam vast.
Het vreemde daarbij is dan nog dat heb je de haren eenmaal los gekamt dan zitten ze een maand later al weer helemaal in de ondervacht verknoopt, terwijl dat bij ongeknipte Schapendoezen nooit het geval is.
Althans bij die van mij.

Vacht van de Schapendoes nooit verwijderen

Een Schapendoezenvacht mag je niet inkorten omdat de vacht nooit meer goed teruggroeid.
De haren die je afknipt groeien namelijk niet aan, maar er groeien t.z.t .nieuwe haren bij en die komen vast te zitten in de kortgeknipte haren, waardoor er een soort pantser om de hond heen groeit en de haren dus niet meer los in groepjes komen te staan.
Je moet jarenlang haar voor haar loskammen maar echt goed komt het nooit meer.
Toen ik Teun kreeg was ze ook kortgeknipt en na 6 jaar uitkammen zit de vacht nog steeds vast.
En het duurt sowieso als een jaar tot er voldoende nieuwe haren zijn gegroeid om de vacht weer lang te doen lijken, mits je die haren dus uit de kompacte massa oude haren weet los te wurmen.
Iets wat voor de honden een zeer onprettige ervaring is.

Fokkersdilemma

Aan de ene kant heb ik mijn honden voor het plezier en aan de andere kant wil ik ermee fokken.
Yoda is ontegenzeggelijk de hond die me het meeste plezier verschaft, maar even zo duidelijk is dat ik met nog een welpje erbij wel erg veel hooi op de vork neem.
Ik heb vroeger ook vier schapendoezen tegelijk gehad, hoewel ik eigenlijk vind dat een Schapendoes het beste gedijt als je hem hebt zonder andere honden erbij, omdat het zeer persoonsgerichte honden zijn en de hond anders moet concurreren.
Fokken en van honden houden gaat dus eigenlijk niet samen, omdat je als fokker allerlei dingen moet doen die niet in het belang van je hond zijn.
Redeneer je puur vanuit het belang van de hond dan is zelfs een dekking al niet in haar belang, laat staan de drachtigheid en het nesten werpen.

Verstand of hart laten spreken

Yoda is exact de hond die ik wou hebben, al komt Baldr er dichtbij.
Hij is een combinatie van zijn vader en grootvader met ook nog iets van zijn moeder erbij.
Een hond die je maar éénmaal in je leven tegenkomt.
Hij kan uren lang liggen wachten terwijl ik wat anders doe en explodeert van vreugde zodra hij merkt dat hij aan de beurt is.
Hij blijft dan ook net zolang bezig als ik wil, terwijl Baldr er al gauw de brui aangeeft,
Welke keus mijn hart me ingeeft is dus wel duidelijk.
Maar mijn verstand zegt me dat Yoda beter af is bij iemand die alle aandacht aan hem kan besteden, terwijl mijn hart ook weer kiest voor het nieuwe teefje, terwijl mijn verstand zegt dat ik daar de komende jaren al helemaal geen tijd voor kan vrijmaken.
Het beste wat dat betreft zou nog zijn: wachten tot Teuntje dood is, want die kan geen andere teven om zich heen dulden, en hoe ze op een welpje reageren zal is ook nog maar afwachten.

Elke oplossing schept zijn eigen problemen

Het slagen van de integratie van Yoda betekent wel dat de voorgenomen aanschaf van een kind van Thaïle in de verdrukking komt.
Met de drie honden die ik al heb kom ik al tijd te kort om ze alle drie voldoende aandacht te geven.
Terwijl een jong hondje uiteraard extra veel tijd vergt.
Komt nog bij dat ze eigenlijk te vroeg geboren wordt, aangezien ik mik op een nest in 2013 en ze dan eigenlijk al weer te oud is voor een eerste nest.
Ik kan natuurlijk wachten op het tweede nest van Thaïle, maar dan heb ik geen kind van Amiro omdat Bruno al voor het tweede nest gepland staat.
Ik zal me eerst maar gaan verdiepen in Bruno, voordat ik een beslissing dienaangaande neem.
Genealogisch gezien is Bruno's combinatie met Thaïle natuurlijk interessant vanwege het samenkomen van de broers Bouwe en Bram Wolverlei en de broers Drakie en Does-Adriaan Doeshuus in hun kroost.

integratie Yoda lijkt te lukken

De heftigheid zowel als de frequentie van de conflicten neemt nu toch duidelijk waarneembaar af tussen Yoda en de andere twee.
Hoewel Teun nog steeds overal onder kruipt, vind ik dat geen reden om Yoda niet te houden.
Vraag is wel of ik daarnaast ook nog het nieuwe hondje erbij kan hebben, mocht zich voor die tijd een goede gegadigde voor Yoda aandienen dan denk ik dat Yoda daar beter tot zijn recht kan komen aangezien ik toch mijn aandacht moet blijven verdelen.
Wil je alles uit Yoda halen wat er aan potentie inzit dan moet je je gezien zijn leeftijd echt totaal kunnen koncentreren op Yoda alleen.
Hij moet tenslotte nog zowel het showen in de ring als het presteren in de agility nog leren en daarvoor zelfs nog de basis ervoor aanleren, want hij kan echt helemaal niks.

Eén worp omvat gemiddeld honderd jaar leven

Schapendoezen werpen gemiddeld een stuk of zeven welpen per worp.
Als die gemiddeld vijftien jaar worden zit je al gauw op meer dan de honderd jaren leven per nest.
Toch even iets om bij stil te staan als je bedenkt dat fokkers die jaarlijks meerdere nesten produceren dus al gauw verantwoordelijk zijn voor duizenden jaren leven.
Noch een reden om heel zuinig te fokken.
Overigens ook een reden niet te snel een tweede hond erbij te nemen aangezien je anders jarenlang met twee oude tot heel oude honden zit.
Veel beter is het te wachten met je volgende hond tot je hond tegen de dertien loopt, omdat een jong hondje op die leeftijd vaak een verjongend effect op de oude heeft en je na het verscheiden ervan veel langer tijd voor je volgende hond hebt.
Doe je dat niet dan moet je je derde hond al aanschaffen als de vorige twee nog steeds leven en is de oudste misschien al te oud om zich aan te passen.

Schapendoezen worden heel oud

Schapendoezen worden gemiddeld zestien jaar oud, mits je er natuurlijk op de juiste wijze mee omspringt.
De langst levende Schapendoezen halen hun 18e verjaardag nog, maar 19 is er tot nog toe geen geworden, voor zover bekend dan natuurlijk.
Een leeftijd die tegenwoordig vaker bereikt wordt, maar die ook door Boeloe (een van de beginhonden) gehaald werd.
Als stamvader is hij natuurlijk geen echte Schapendoes in kynologische zin, omdat alleen honden waaarvan beide ouders in het stamboek staan zich zo mogen noemen, mits ze er zelf ook in staan uiteraard.
Dat ze tot op die leeftijd gewoon als hond kunnen blijven functioneren, blijkt uit een berichtje in het blaadje van de rasvereniging van december 1997, waarin vermeld staat dat Hamlet Kreilererf, geboren 6-11-80, elke dag nog springlevend door het bos holt.
En in het nummer van april 1998 wordt hetzelfde gezegd van Bettine Stoutjes, geb. 17-5-1980. In hetzelfde nummer staat ook nog dat Bontje Amorus (geboren 1968) stierf op de leeftijd van 17 jaar en 9 maanden. Aangezien je maar tot het 8e levensjaar kunt fokken met een teef, terwijl ze dus tweemaal zou oud kan worden, zit je met een probleem als je fokteef van het type is dat geen andere teef om zich heen duldt.
Hetgeen met Teun het geval is.
Veel fokkers dumpen hun teven na hun productieve periode, maar voor hen is fokken het doel en voor mij slechts een noodzakelijk kwaad en het enige wat me rest is Teun vet te mesten in de hoop dat ze dan wat korter leeft.

Schapendoezen zijn er om agility mee te doen

Agility, oftewel behendigheidwedstrijden met honden waarbij het behendige deel voor rekening van de hond komt, is geknipt voor schapendoezen.
Veel beter dan schapenhoeden, oftewel scheperen, aangezien dat, anders dan bijv. bij de Bordercollie, nooit de hoofdtaak van de Schapendoes geweest is.
De hoofdtaak van de Schapendoes was het werken met de baas, en dat is waar agility vanuit het perspectief van de hond op neer komt.
Gek genoeg presteren Bordercollies beter dan Schapendoezen in de agility, dus je zou denken dat ook voor deBordercollie het werken voor de baas de hoofdzaak was, en het scheperen slechts een uitwerking.
Verantwoord Schapendoezen fokken betekent dus vooral veel aan agility doen, wat een dure grap is, zeker als je ook wedstrijden wilt doen, zeker in verhouding tot de reële tijdsbesteding in relatie tot de gespendeerde tijd.
Gemiddeld twee uur rijen en zo'n acht uur op het wedstrijdterrein zijn voor ca. 3 minuten actie, logisch dat velen ervoor kiezen om dan maar met meer dan één hond tegelijk mee te doen.
Wat het trainen er natuurlijk weer niet makkelijker en duurder op maakt.
Vandaag ben ik voor het eerst sinds november vorig jaar weer wezen trainen met Baldr.
Eerder kon niet omdat de beide broers nog aan elkaar wennen moesten.
Yoda moest mee omdat hij thuis ruzie blijft maken met zijn moeder, maar gelukkig bleef hij niet het hele ur blaffen en zei de trainster dat ik hem de volgende keer ook mee mocht nemen.
Nu moet ik eerst een geschikte basistraining voor Yoda vinden, opdat ik z.s.m. ook met hem aan de agility kan.
Zijn bouw belooft een snellere tijd dan menig Bordercollie.

Aftellen tot het werpen van de teerling begonnen

In de lente wordt Thaïle loops, vraag is alleen of dat begin of eind ervan is.
De fokster denkt blijkbaar het laatste, want het nest is gepland voor het derde kwartaal.
Dar zou de loopsheid op zijn vroegst op eind mei leggen, maar half maart lijkt mij natuurlijker, tenzij ze maar eenmaal in de negen maanden loops wordt, zoals haar grootmoeder Jofr, waardoor je de loopsheid in elke jaargetijde tegenkomt.
Teun was steevast aan het begin van de lente en het begin van de herfst loops, zelfs zo nauwkeurig dat de eerste dag altijd op zondag viel.
Gezien de situatie hier ga ik vragen of het welpje niet na negen maar pas na 26 weken weg hoeft, zodat ze wat steviger staat tegenover mijn meute.
Maar misschien klikt het makkelijker met Teun als het nog duidelijk een welpje is.
Moeilijk in te schatten wat juist is in deze